Tüberküloz (TB), dünyada halen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre; 2020 yılında 10 milyon TB hastasının olduğu, 1,5 milyon kişinin bu sebeple öldüğü tahmin edilmektedir.Tüberküloz dünya genelinde en çok ölüme neden olan 13.nedendir.Tek bir enfeksiyon ajanından olan ölümlerin COVİD-19’dan sonra ikinci sıradaki nedenidir.
Etkeni “Mycobacterium Tuberculozis” adlı bir basildir. Hasta kişilerin öksürmesi, hapşırması, konuşması sırasında oluşan damlacıklar içinde havaya atılır. Alınan basiller kişiyi hastalandırmaksızın vücutta yıllarca uyur durumda kalabilir ve vücut direncinin düştüğü bir anda hastalık gelişebilir. İnsanların toplu olarak yaşadığı, havalanması yetersiz, güneş girmeyen ortamlar bulaşma için en riskli ortamlardır. Bulaştırıcı bir hastanın yılda yaklaşık 10-15 kişiye hastalığı bulaştırdığı kabul edilir.
En sık akciğerlerde görülen hastalıkta; 2-3 haftadan uzun süren ve tedaviye cevap vermeyen öksürük, balgam çıkarma, balgamda kan görülmesi, ateş, gece terlemesi, yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı, iştahsızlık, nefes darlığı, göğüs ve sırt ağrısı şikâyetleri olur. Erken tanı için 2-3 haftadan uzun süre öksürüğü olan kişilerin en kısa sürede Göğüs Hastalıkları polikliniğine, Verem Savaş Dispanserine (VSD) veya Aile Hekimine başvurmaları gerekir.
Tüberlüloz tedavisinde ilaçlar eksik yada düzensiz kullanılırsa hastalık iyileşmez,tedavisi güçleşerek dirençli tüberküloz gelişebilir.Özellikle çok ilaca dirençli tüberküloz (ÇİD-TB) tüm dünyada önem arz etmektedir.
Dünyada TB kontrolü ile ilgili politikalar 2015 sonrasında değiştirilmiş olup Tüberkülozu Bitirme (END TB) Stratejisini içermektedir. 2035 yılına dek insidansta %90 azalma, ölümlerde %95 azalma, bunlara ek olarak da “hastalığın, ailelere ekonomik yük oluşturmaması” hedeflenmektedir.
Ülkemizde, son on yılda istikrarlı bir şekilde hasta sayımız azalmış, DSÖ kriterlerine göre eliminasyon fazına girilmiştir. DSÖ tahminlerine göre,dünya genelinde 2000-2020 yılları arasında TB tanı ve tedavisi ile 66 milyon hayat kurtarılmıştır.2005 yılında kayıtlı hasta sayısı 20.535 iken 2020 yılında 8.925’şe düşmüştür.Bu azalmada; yüksek olgu bulma hızı,yüksek tedavi başarı oranları,temaslı muayenesi ve koruyucu tedavi uygulamaları ile dispanserlerin rolü büyüktür.
İlimizde Merkez Toplum Sağlığı Merkezinde mevcut olan bir Verem Savaş Dispanser Birimi ile il geneline hizmet verilmektedir.Tüm ilaçlar ücretsiz ve kesintisiz olarak dispanserler tarafından temin edilerek hastalara ulaştırılmaktadır.Tüberküloz hastasının aile bireyleri ve diğer temaslıları dispanserlerde ücretsiz olarak muayene edilir ve gerekli tetkikler yapılır.
Tüberküloz,birey ve toplum sağlığının yanı sıra,ekonomik ve psiko-sosyal kayıplarada neden olmakta,tedavi uyumu ve uzun süreli tedavilerin sürdürülmesi için sosyal ve ekonomik destekler verilmesi gerekmektedir.2018 yılından itibaren Bakanlığımız ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı iş birliğinde TB hastalarına şartlı nakdi yardım uygulaması başlamış olup , aylık olarak 1798 lira destek sağlanmaktadır. Yardımlar, hastanın tedavisi tamamlandıktan sonra da 6 ay daha devam etmektedir.
Hastalıkla ilgili toplumun bilgilendirilmesi ve dikkatinin çekilmesi amacıyla Ülkemizde her yıl ocak ayının ilk pazar günü ile başlayan hafta ‘Verem Eğitim ve Propaganda Haftası’ olarak belirlenmiştir. Bu yıl 02-08 Ocak 2022 tarihleri arasında 75.si kutlanacaktır. Müdürlüğümüzce çeşitli etkinlikler planlanmış, halkın ve sağlık personelinin hastalık hakkında bilgilendirilmeleri hedeflenmiştir.